KRZESZÓW – GRÜSSAU autorstwo kościoła opackiego

Karol Guttmejer

Kościół opacki w Krzeszowie jest jednym z wielu barokowych dzieł architektury na Śląsku, którego autorstwo pozostaje wciąż zagadką. Znamy nazwiska jego budowniczego, majstrów budowanych, rzeźbiarzy i freskanta, lecz istniejące historyczne dokumenty nie dają żadnej wskazówki do atrybucji któremuś z działających ówcześnie na Śląsku architektów. Henryk Dziurla autor najbardziej wyczerpującej publikacji na temat Krzeszowa zaproponował jezuickiego budowniczego i architekta Krzysztofa Tauscha. Atrybucja ta nie przyjęła się wśród badaczy. Konstanty Kalinowski podsumował dyskurs następująco: „Ponieważ odrzucić należy także i inne hipotezy o autorstwie: Kiliana Ignacego Dientzenhofera, Ferdinanda Maksymiliana Brokofa czy wiązanie projektu z kręgiem Jakuba Prandauera, autor projektu kościoła krzeszowskiego nadal pozostaje nieznany.” Jan Wrabec także w swoich publikacjach pozostawił problem autorstwa otwartym.

Czy wobec trwającej dziesiątki lat dyskusji na temat autorstwa można się pokusić na kolejną tezę na ten temat, pozbawioną podstawy źródłowej? Moim zdaniem, dwa aspekty pozwalają na nową tezę. Pierwszy to przeanalizowanie procesu budowlanego kościoła opackiego w kontekście możliwości budowlanych XVIII stulecia. Drugi, to jak napisał Jan Wrabec - „Przyjdzie więc odwołać się do właściwego dla historii sztuki niemal od zarania jej dziejów narzędzia badawczego, jakim jest metoda stylowo-porównawcza.” Tak więc rozbicie formy architektonicznej tej świątyni na charakterystyczne, indywidulane elementy i zostawienie ich z językiem formalnym kilku dzieł architektonicznych z terenu monarchii habsburskiej dało asumpt do przedstawienia nowej propozycji projektanta kościoła klasztornego w Krzeszowie.