ŚWIĄTYNIE MENDYKANTÓW NA KRYMIE ORAZ W PERZE W PÓŹNYM ŚREDNIOWIECZU
O wyglądzie, dekoracji i wyposażeniu świątyń mendykanckich na tym terenie informują nas nieliczne wzmianki w źródłach średniowiecznych, opisy pozostawione przez podróżników i wizytatorów z XVI-XVIII w. oraz zabytki, skoncentrowane na terenie genueńskich posiadłości na Krymie oraz w Perze k. Konstantynopola. Stanowią one dowód istnienia mieszanej kultury artystycznej: „łacińsko-ormiańskiej” na Krymie, „łacińsko-greckiej” zaś w Perze, w których powstaniu znaczącą rolę mogły odegrać funkcjonujące tam placówki mendykanckie.
Większość pozostałości placówek krymskich jest dyskusyjna (resztki kościoła Santa Maria de Coronato pod Kaffą, kościół św. Michała oraz detale z kościoła śś. Piotra i Pawła w tym mieście oraz świątynie w Soldai oraz w Cembalo), lecz wszystkie one posiadały orientalizującą dekorację w tak zwanym stylu seldżuckim znaną także z budowli o innym charakterze.
W Perze natomiast znajdowały się niewątpliwie najciekawsze łacińskie budowle sakralne powstałe na terenie średniowiecznego regionu czarnomorskiego – dominikański kościół św. Pawła oraz niezachowany kompleks franciszkański. Ich architektura, płaskorzeźbiona dekoracja architektoniczna oraz płyty nagrobne wyraźnie wskazują na heterogeniczność form, jednak szczególnie ciekawa z tego punktu widzenia jest ich monumentalna dekoracja malarska. W dawnym kościele dominikańskim począwszy od 1999 r. odkrywano etapami fragmenty fresków i mozaik (powstałych zapewne w 1. połowie XIV w.), w których mimo dominacji ikonografii o charakterze bizantyńskim pojawiły się też motywy pochodzenia zachodnioeuropejskiego. Dzięki relacjom nowożytnym wiemy z kolei o bogatej dekoracji mozaikowej obu kościołów stojących w zespole franciszkańskim, a także o istnieniu witraży (m.in. figuralnych) w świątyniach mendykanckich. Posiadamy wreszcie informacje o niektórych (w tym zachowanych) elementach ich wyposażenia, posiadających bizantyńską formę artystyczną, choć funkcjonujących w łacińskim kontekście.